Tôi là Đào Ngọc Cường – Diễn giả và người đồng hành cùng hàng chục ngàn học sinh Việt Nam trên hành trình khám phá bản thân và định hướng tương lai. Qua nhiều năm chia sẻ, tôi nhận thấy rằng: Hướng nghiệp đúng không chỉ giúp học sinh tìm được nghề nghiệp phù hợp mà còn là chìa khóa mở ra một cuộc đời hạnh phúc và phát triển bền vững.
Nhiều học sinh hiện nay chọn nghề theo trào lưu, theo lời khuyên từ người khác, hoặc vì… bạn bè cũng chọn như vậy. Hậu quả là sau khi ra trường, các em cảm thấy chán nản, mất phương hướng, thậm chí bỏ nghề, thất nghiệp, hoặc làm việc trong đau khổ vì trái với sở trường và đam mê.
Tôi từng gặp một bạn học ngành Y theo ý bố mẹ, dù bản thân yêu thích thiết kế. Ra trường, bạn ấy không hành nghề, quay lại học ngành thiết kế, mất thêm 4 năm và cả một quãng thời gian dài sống trong giằng xé.
Muốn hướng nghiệp đúng, học sinh cần dựa vào 5 yếu tố cốt lõi sau:
+ Giỏi (năng lực cá nhân)
Hãy tự hỏi: Mình giỏi điều gì? Mình có năng khiếu nào nổi bật? Việc chọn một ngành phù hợp với năng lực sẽ giúp bạn học nhanh, làm tốt, tự tin và phát triển mạnh mẽ.
+ Đam mê (niềm yêu thích)
Đừng chọn ngành chỉ vì lương cao hay vì người khác muốn. Chọn ngành mình yêu thích sẽ khiến mỗi ngày đi làm là một ngày vui. Đam mê chính là nhiên liệu để bạn bền bỉ và sáng tạo trong công việc.
+Nhu cầu xã hội (thị trường lao động)
Một ngành nghề tốt không thể tách rời nhu cầu xã hội. Hãy tìm hiểu xem ngành mình chọn có tiềm năng phát triển không, thị trường lao động đang cần gì trong 5–10 năm tới?
+Sức khỏe thể chất và tinh thần
Một nghề phù hợp là nghề không gây hại cho sức khỏe thể chất hoặc tinh thần của bạn. Ví dụ, nếu bạn dễ mệt mỏi hoặc hay lo lắng, công việc có áp lực cao liên tục có thể không phải lựa chọn tốt.
+Kinh tế gia đình (điều kiện thực tế)
Đây là yếu tố rất thực tế. Nếu gia đình khó khăn, bạn có thể ưu tiên chọn ngành học thời gian ngắn, dễ ra nghề và kiếm thu nhập sớm, sau đó có thể học nâng cao sau này.
+ Chọn đúng ngành – sống hạnh phúc và phát triển vượt bậc
Khi một học sinh chọn đúng ngành:
+ Ngược lại, chọn sai ngành sẽ dẫn đến:
Hướng nghiệp không phải việc của riêng học sinh – mà là việc của cả gia đình, nhà trường và xã hội.
Phụ huynh hãy lắng nghe con, khơi gợi năng lực và đam mê thay vì áp đặt kỳ vọng.
Nhà trường cần đưa hướng nghiệp vào sớm từ THCS, không chỉ đến lớp 12 mới “chạy nước rút”.
“Nếu bạn chọn đúng nghề, bạn sẽ không phải làm việc một ngày nào trong đời.” – Khuyết danh.
Hướng nghiệp cho học sinh không phải chỉ là chuyện chọn một ngành để học – mà là đặt nền móng cho cả cuộc đời.
Là một diễn giả, tôi mong muốn mỗi học sinh Việt Nam đều được trang bị kiến thức, kỹ năng và sự thấu hiểu bản thân để chọn đúng con đường – nơi các em có thể vừa sống, vừa làm, vừa mỉm cười mỗi ngày.
